| CEVAP : ( 10.01.2017 10:57:43 ) Teknoparklarda faaliyet gösteren firmalarda;
istihdam edilecek ya da
-sözleşme imzalanarak
danışmanlık alınacak öğretim elemanlarının vergisel durumları ne şekilde olacağı sorulmaktadır.
Konuya ilişkin görüşlerimiz aşağıda belirtilmiştir.
1-Öğretim Elemanlarının Teknoparklarda İstihdamı
Teknoparklarda öğretim üyelerinin görev alması konusu 4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik Personel başlıklı 7.maddesinde;
"Yarı zamanlı görev alan öğretim üyesi, öğretim görevlisi, araştırma görevlisi ve uzmanların bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Sürekli olarak istihdam edilecek personele kurumlarınca aylıksız izin verilir ve kadroları ile ilişkileri devam eder." şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere, öğretim elemanlarının teknoparklarda yarı zamanlı veya tam zamanlı olarak istihdamı mümkündür.
2- Bölgelerde Genel Olarak Ücret İstisnası Uygulaması
Bölgede istihdam edilecek hangi tür personel için ve ne oranda ücret istisnası uygulanacağı 4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik geçici 2 nci maddesinde hükme bağlanmıştır.
Uygulamaya ilişkin düzenlemelere aşağıda yer verilecektir. Ancak Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki gelir vergisi istisnasının genel nitelikte bir istisna olmayıp AR-GE, tasarım ve destek personeli ile sınırlı bir istisna olduğunu belirtelim.
3-Öğretim Elemanlarının Aldıkları Ücretlerin Vergilendirilmesi
4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik geçici 2 nci maddesinde;
"Bölgede çalışan; AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. Gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkin teşviklerden yararlanacak olan destek personeli sayısı, AR-GE ve tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 17/3/1981 tarihli ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu istisna kapsamındadır. Haftalık kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu istisnadan faydalanamaz. Yönetici şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler. Ancak, Bölgede yer alan işletmelerde çalışan AR-GE ve tasarım personelinin bu Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda Bölge dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerinin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Bakanlar Kurulunca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı ile Bölgede yer alan işletmelerde en az bir yıl süreyle çalışan AR-GE ve tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere Bölge dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Bakanlar Kurulunca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. Bu kapsamda teşvikten yararlanılması için Bölge yönetici şirketinin onayının alınması ve Bakanlığın bilgilendirilmesi zorunludur."
Yukarıda yer alan kanun hükmünden anlaşılacağı üzere öğretim elemanlarının Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde "Ar ge tasarım ve destek personeli" statüsünde ve 4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik geçici 2 nci maddesi kapsamında aldıkları ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
4- Öğretim Elemanlarının Ücret İstisnasından Yararlanmalarının Şartları:
Öğretim elemanlarının Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde aldıkları ücretler dolayısıyla ücret istisnasından yararlanabilmeleri için Bölgede yer alan işletmelerde yürütülen projelerle doğrudan AR-GE tasarım ve destek personeli olarak görev almaları şarttır.
Benzer bir konuda Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı 07.09.2015 tarih ve 51421814-120[61-2015-78]-152 sayılı özelgesinde,
"Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Ar-Ge faaliyetinde bulunmak isteyen girişimcilerin projelerini değerlendirmek üzere oluşturulan komisyonda part-tıme görevlendirilen üniversite öğretim üyeleri ve uzman kişilere yapılacak olan ücret ödemelerinde vergi kesintisi yapılıp yapılmayacağı konusunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
Bilindiği üzere, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinde;
"Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
Bölgede çalışan; AR-GE ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. Muafiyet kapsamındaki destek personeli sayısı AR-GE personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Yönetici şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler. Ancak, Bölgelerde yer alan girişimcilerin yürüttükleri AR-GE projesi kapsamında çalışan AR-GE personelinin, Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretlerinin bir kısmı gelir vergisi kapsamı dışında tutulur. Kapsam dışında tutulacak ücret miktarı, Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak hazırlanacak yönetmelikle belirlenir. Yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirilen sürenin Bölgede yürütülen görevle ilgili olmadığının tespit edilmesi halinde, ziyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan ilgili işletme sorumludur."
hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 6170 sayılı Kanunla 4691 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine eklenen bentlerde;
"Araştırma ve Geliştirme (AR-GE): Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yazılım dahil yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları,
AR-GE Personeli: AR-GE faaliyetlerinde doğrudan görevli araştırmacı, yazılımcı ve teknisyenleri,
Araştırmacı: AR-GE faaliyetleri ile yenilik tanımı kapsamındaki projelerde, yeni bilgi, ürün, süreç, yöntem ve sistemlerin tasarım veya oluşturulması ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan en az lisans mezunu uzmanları,
Teknisyen: Mühendislik, fen ve sağlık bilimleri alanında yüksek öğrenim görmüş ya da meslek lisesi veya meslek yüksekokullarının teknik, fen ve sağlık bölümlerinden mezun, teknik bilgi ve deneyim sahibi kişileri,
Destek Personeli: AR-GE faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personeli,"
ifade ettiği belirtilmiştir.
Öte yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde,
"Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez..." denilmiş, 62 nci maddesinde de; hizmet erbabını işe alan emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler işveren olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 65 inci maddesinde; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin, işverene tabi olmaksızın
şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasının serbest meslek faaliyeti olduğu hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, anılan Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), (2) numaralı bendinde de yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.
Buna göre, Bölgenizde girişimcilerin yürütmek istedikleri projelerin Ar-Ge projesi olup olmadığını incelemek ve değerlendirmek amacıyla part-time görevlendirilen üniversite öğretim görevlileri ve uzman kişilerin hizmet sözleşmesine bağlı olarak gerçekleştirdikleri faaliyetin Ar-Ge kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından ve 4691 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yer alan "Ar-Ge personeli" tanımı ile "Destek Personeli" tanımı kapsamında değerlendirilemeyeceğinden söz konusu personele ait ücretlerin gelir vergisinden istisna edilmesi mümkün değildir.
Öte yandan, hizmet sözleşmesi kapsamında olmadan kendi nam ve hesaplarına faaliyette bulunmaları halinde ise elde edilen gelir serbest meslek kazancı sayılacağından söz konusu istisna kapsamında değerlendirilmeyeceği tabiidir." şeklinde idari görüşünü açıklamıştır.
Yukarda yer alan özelgede açıklandığı üzere;
i.Üniversite öğretim görevlileri ve uzman kişilerin hizmet sözleşmesine bağlı olarak gerçekleştirdikleri faaliyetin Ar-Ge kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmaması söz konusu personele ait ücretlerin gelir vergisinden istisna edilmesi mümkün değildir.
ii.Hizmet sözleşmesi kapsamında olmadan kendi nam ve hesaplarına faaliyette bulunmaları halinde ise elde edilen gelir serbest meslek kazancı sayılacağından söz konusu istisna kapsamında değerlendirilmeyeceği tabiidir.
5- Teknoloji Geliştirme Bölgesi Dışında yapılan İşlere İlişkin Ücret Ödemelerinde Gelir Vergisi Uygulaması
Teknoloji geliştirme bölgesi dışında yapılan ücret ödemelerinde kurumlar, gelir, katma değer ve damga vergisi uygulaması. konusunda Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 05.11.2015 tarih ve 90792880-155.15[2013/2706]-1133 sayılı özelgede;
"... Üniversitesi ... Yerleşkesi Teknoplaza'da şube işyeri kurmak suretiyle sanayi ve imalat projeleri üretimi, Ar-Ge yazılım, bilişim, mühendislik ve danışmanlık hizmeti faaliyetine başladığı, bahse konu projelerin şube işyerinde pazartesi ve salı günleri hazırlandığı, yaptığınız Ar-Ge yazılım, bilişim projelerinin uygulama çalışmalarının akdedilen sözleşme gereği ... Organize Sanayi Bölgesinde un fabrikaları makine tesis üretimi ve kurulumu faaliyetinde bulunan ... A.Ş. bünyesinde her hafta çarşamba, perşembe ve cuma günleri yapıldığı; proje kapsamında, müşterinizin fabrikasında bir akademisyen ve makina yüksek mühendisi, bir makina yüksek mühendisi, bir endüstri yüksek mühendisi, bir bilgisayar yüksek mühendisi olmak üzere dört mühendisin fiilen faaliyette bulunması suretiyle şube işyerinde yapılan Ar-Ge faaliyetinin devamı niteliğindeki faaliyetin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında kurumlar vergisi, katma değer vergisi, çalışan personele ödenen ücretler yönüyle gelir vergisi ile damga vergisinden istisna olup olmadığı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
A - KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
....................................
B - GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik geçici 2 nci maddesinde;
................. hükümlerine yer verilmiştir.
Öte yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde,
"Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez..." hükmüne yer verilmiş olup, 62 nci maddesinde de; hizmet erbabını işe alan emir ve talimatları dâhilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler işveren olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca, anılan Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
12/03/2014 tarihli 28939 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanıp 01/04/2014 tarihinde yürürlüğe giren Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinin 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde; "Bölgede yer alan girişimcilerin yürüttükleri yazılım ve/veya Ar-Ge projesi kapsamında çalışan Ar-Ge personelinin, Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak yönetici şirketin onayıyla, Bölge dışında geçirdiği sürelere ait bu çalışmaları kapsamında elde ettikleri ücretlerinin; üniversite bünyesinde kadrolu olan öğretim elemanları için % 50'si, diğer Ar-Ge personeli için % 25'i gelir vergisinden müstesnadır." açıklaması yer almaktadır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, ... Üniversitesi ... Yerleşkesi Teknoplazada çalışan Ar-Ge ve destek personelinin bölge içinde geçirdiği süreye ait ücretleri ile Ar-Ge personelinin yönetici şirketin onayı ile yürüttüğü görevle ilgili olarak bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretin Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen kısmının diğer şartları da taşımaları kaydıyla 31/12/2023 tarihine kadar gelir vergisinden istisna edilmesi mümkündür.
C- KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
..........................
D- DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3 üncü maddesinde, damga vergisi mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 9 uncu maddesinde ise, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisinden müstesna olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b fıkrasında, maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtların nispi damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır.
Yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmünün 6170 sayılı Kanunla değişik hali uyarınca teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan AR-GE personeli ile AR-GE personelinin %10'unu aşmayan destek personeline, münhasıran bölgedeki bu görevleri nedeniyle ödenecek ücretlere ilişkin düzenlenen kağıtlar 31/12/2023 tarihine kadar damga vergisinden istisna olup, teknoloji geliştirme bölgesi dışında görev yaptığı belirtilen personelinize bölge dışı faaliyetleri nedeniyle ödenecek ücretlere ilişkin düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanması mümkün değildir." denilmektedir.
6-SONUÇ
Üniversite öğretim elemanlarının Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yaptıkları hizmetler dolayısıyla ücret istisnasından yararlanabilmeleri için Bölgede yer alan işletmelerde yürütülen projelerde AR-GE tasarım ve destek personeli olarak görev almaları şarttır. Bu konuda ayrıca 4691 sayılı Kanunun 6170 sayılı Kanunla değişik geçici 2 nci maddesi ile öngörülen kriterlerin uygulanacağı doğaldır.
Öte yandan yukarda belirtilen kapsamda Bölgede çalışan üniversite elemanlarının istihdam edilmesi veya sözleşme düzenlenmesinin istisnanın uygulanması bakımından bir önemi bulunmadığı kanaatindeyim.
Saygılarımla,
Nuri Değer
YMM
|
